Het lichaam en de ziel

De Afghaans-Franse schrijver Atiq Rahimi over hoe de grote religies over het lichaam denken (en doen):

"Ik ben altijd geïntrigeerd geweest door onze verhouding tot het lichaam. In Afghanistan verbergen we het, schamen we ons. Het lichaam is er synoniem met lijden. In de joods-christelijke cultuur moet het lichaam dwalen, lijden voor het het paradijs bereikt. Abraham kreeg opdracht het lichaam van zijn zoon te offeren, Jezus wordt gekruisigd. Het lichaam als offer.
In de islam is het lichaam een voorwerp dat je moet vernietigen. Wat belangrijk is, is de ziel. Het lichaam is vergankelijk. [...] In het oude boeddhisme maakte men geen onderscheid tussen lichaam en geest. Djân is een oud Perzisch woord dat beide betekenissen heeft. Het zijn als het ware twee zijden van een vel papier: verscheur je de ene kant, dan verscheur je ook de andere. Met de komst van de islam in Afghanistan en Iran kwamen er twee afzonderlijke woorden voor."

Ik deel Rahimi’s voorkeur voor het Perzische djân, maar wellicht ietsje anders dan hij. Het lichaam is primair, de ziel is er wel op een of andere manier onafhankelijk van omdat ze door derden op jouw lichaam geprojecteerd worden, maar die projecties verliezen iedere substantie wanneer het lichaam sterft.

Ik variëer graag op Sartre: Het zelf is de anderen.
Zonder het lichaam platoniseert mijn zelf tot louter een gedachte (in de ander), waarvan niet meer ontologisch bewezen kan worden dat ze bestaat—omdat we volgens mij bestaan alleen bewijzen door waarneming (maar dat is weer een ander punt).

Margot Dijkgraaf, 18 december, 2009, “‘Mijn ballingschap is cultureel’. Afghaans-Franse schrijver Rahimi over geweld, cultuur en lezen in Afghanistan.” NRC-Handelsblad, Boeken, p. 5.