Plato’s Afrikaanse Wortels

In de NRC van 22 maart las ik een volstrekt onverdachte steun voor muzikaal platonisme. Muzikaal platonisme stelt dat componisten geen nieuwe muziek maken, maar slechts klankcombinaties die allemaal allang bestaan in de Platoonse hemel, de Ideeënwereld, en die voor ons die nog niet van die wereld op de hoogte zijn nieuw klinken, op papier stellen. (Zie ook hier).

De onverdachte steun komt uit Afrika: “Muziek wordt niet door mensen gemaakt, maar komt als een honingvogel omlaag uit de wereld der geesten.”
Plato’s motivatie is uiteraard een heel andere—dat onze cultuur rationeler wordt—maar de religieuze achtergrond van zijn denken verraadt een Afrikaans wortelsysteem. Ik geloof, overigens, dat ik met het Afrikaanse denken (voor zover deze term de lading dekt van de manieren waarop Afrikaanse culturen met de werkelijkheid omgaan) minder moeite heb dan met het rationalistische sausje dat Plato er overheen giet. De filosofie is soms gekarakteriseerd als een serie voetnoten bij Plato, maar misschien is Plato slechts een voetnoot bij iets anders.
[Bij Plato lijkt dus sprake van een foute analogie die zich als een argument voordoet, zou Wittgenstein toevoegen: filosofische grammatica (zie, o.a. mijn “Philosophical Grammar of the Language Game of Expression”)]

– Dodd, Julian. 2002. “Defending Musical Platonism.” The British Journal of Aesthetics 42:380–402.
– Kivy, Peter. 2004. “Platonism in Music: A Kind of Defense.” In Aesthetics and the Philosophy of Art. The Analytic Tradition, An Anthology, edited by Peter Lamarque and Stein Haugom Olsen, 92–102. Oxford: Blackwell.
– Maris, Berthold van. 2008. “Honingvogelmuziek. Rituele Afrikaanse muziek kent verborgen ordeningsprincipes.” NRC-Handelsblad, 22 maart, 2008, Wetenschap & Onderwijs.
– Wittgenstein, Ludwig. 1974. Philosophical Grammar. Edited by Rush Rhees. Translated by Anthony Kenny. Oxford: Basil Blackwell.
____________. 2006. “The Nature of Philosophy.” In The Wittgenstein Reader, edited by Anthony Kenny, Blackwell Readers, second edition, 46–69. Oxford, etc.: Blackwell.