Thesen over architectuur en kunst

Architectuur doet zichzelf tekort als ze kunst wil zijn, en, trouwens, kunst die zich als architectuur wil gedragen ook.
In onze pogingen om design en architectuur als kunstvormen te beschouwen zijn er slechts verliezers.
Architectuur als de laagste der kunstvormen beschouwen omdat het zich met steen, de meest inerte, minst door interne beweging bestierde elementen bezighoudt. Het argument kan toch niet zijn dat het materiaal van een kunst uit zichzelf nog geen betekenis bevat.
Het criterium moet de fenomenologie zijn van de interactie met de beschouwer: hoe bewegen we ons in kunst (installatie) dan wel architectuur?
Architecten brengen in hun gebouwen betekenis over, zegt u? Of: architecten brengen niet zozeer betekenissen over die ze zelf bedacht of geleend hebben, maar ze bieden de mensen die van hun gebouwen gebruik maken gelegenheden om er zelf betekenissen bij te associëren.
Dat zijn twee typen betekenisdragen die volstrekt los van elkaar staan. In het eerste geval moeten we bereid zijn ons interpreterend jegens gebouwen te gedragen, maar is dat niet wat raar en uitzonderlijk? Om naar een postkantoor te gaan kijken en ons af te vragen wat heeft de architect er nu precies mee willen zeggen? Alsof architecten zich in hun architectuur net zo gedragen als romanschrijvers, of schilders, fotografen of filmers: zij produceren voorwerpen die gereguleerd betekenissen dragen en welke betekenissen dat zijn is dan onderwerp van discussie (tussen critici), waarbij normen van correctheid gelden. Maar als een architect de hoofdingang —ik noem maar wast— extreem hoog heeft gemaakt, zodat wie erdoor heen loopt zich eventjes verloren voelt, wat is het dan wat die architect daarmee heeft wilen ‘zeggen’? En is een discussie tussen critici daarover even zinvol als zo’n discussie over de betekenis van Picasso’s Guernica?
In het andere voorbeeld, de architect als leverancier van situaties waar de wandelaar, etc. zijn eigen associaties aan kan koppelen, is het toch eigenlijk niet echt beter. Ofwel bepaalt de architect welke associaties de gebruiker erbij heeft, maar dan zijn het geen associaties meer, maar afgedwongen betekenissen; ofwel die associaties zijn werkelijk vrij, maar in hoeverre zijn ze dan een gereguleerde functie van de architectuur? Wat voor norm van correctheid zou hier kunnen gelden? Is het niet zo dat als een brug een onderdoorgang heeft die na verloop van tijd tot favoriete plek van verkrachters en andere criminele activiteiten verwordt, we van de architect te horen krijgen “zo heb ik het niet bedoeld”.
Wat ik hiermee bedoel is: als het architecten gaat om het oproepen van associaties, kunnen er dan verkeerde associaties ontstaan, of zijn ze allemaal even gepast?

Ik vrees, al met al, dat deze discussie ingegeven is door de poging architectuur met kunst te vergelijken, d.w.z. met objecten die volgens bepaalde regulering betekenissen dragen die er door publiek uit gehaald moeten worden en waarbij er normen van correctheid zijn, die op een of andere manier teruggaan ofwel op de bedoelingen van de maker, ofwel op de een of andere gereguleerde inbedding in de betekenisprocédé. [Is meer over te zeggen, maar dit is zo’n beetje de structuur van mijn argument.]