De representatie van bewustzijn

Moraal en representatie zijn innig verbonden. Dat verband geldt in de praktijk van het handelen, het geldt voor de soort (als wezenlijk kenmerk) en voor de instituten waarmee we het reguleren door er wetten en gewoonten over vast te stellen. Iedere cultuur moet er op eigen wijze mee klaarkomen. De problemen hierbij gaan niet alleen over lastige ethische kwesties als euthanasie en plastische chirurgie, maar even goed over onze verslaggeving van toestanden in de wereld. In onze moderne Westerse cultuur is het artistieke domein ervoor vrijgesteld om de relatie tussen moraal en representatie—vanuit het perspectief van de representatie— te onderzoeken. De kunst mag autonoom zijn zolang ze zich van haar opdracht kwijt. Die opdracht aan de kunsten luistert het nauwst bij de representatie van morele wezens. Of iemands overwegingen wel of niet universaliseerbaar zijn is immers geen louter technisch-ethische kwestie. Ze introduceert ook kwesties van expressie en authenticiteit: sociale en psychische componenten van iemands zelfbegrip. Onze inherent morele aard is kwetsbaar en daarom houdt het een risico in om mensen met hun morele overwegingen te representeren. Ga je iemand zo tonen dat zijn motieven voor iedereen duidelijk zijn–ook al wil hij ze verbergen? Of geef je hem de presentatie die hij zelf heeft vrijgegeven–ook al geeft hij zichzelf meer bloot dan hij zelf meent, en deed hij dat in een andere context dan die waarin de representatie wordt bekeken? Hoe komen we aan ‘s mensen menselijkheid tegemoet?
‘De representatie van bewustzijn. De drie strategieën van kunst.’ Feit & fictie V:2, 2001, 65-81.
»   (307K)