Kwetsbaarheid

Nu we onze kinderen stap voor stap kunnen volgen en precies (thuis) kunnen vaststellen of ze netjes naar school zijn gegaan, lijkt de utopie gerealiseerd. Of toch niet?
(Ik doel hier op een artikeltje in NRC, afgelopen week waarin apparaatjes beschreven worden die achterblijvers via de sateliet van seconde op seconde vertellen waar iemand is).

Een van de dingen waar het de Verlichting om ging was duidelijk te maken dat het weinig om het lijf heeft wanneer men het goede doet uit berekening, of uit gehoorzaamheid aan een autoriteit (God of zo). We willen dat het goede van binnen komt.

Een man geeft zijn zoon een pakket aandelen (waarvan hij vermoedt dat ze snel in waarde zullen dalen) als verjaardagscadeau. En dan stijgen ze. Heeft hij nu het goede gedaan? De uitkomst was toevallig goed, de intentie niet.

We houden ons op de snelweg aan de maximum snelheid omdat er camera’s zijn (en alleen dan). Doen we het dan goed?

Het postmodernisme had kunnen volstaan met de verzuchting: het Verlichtingsstreven, is slechts “wishful thinking”—leuk, maar onhaalbaar.
Maar het is niet het postmodernisme maar de techniek dat het streven van de Verlichting nu heeft ingehaald. (Het postmodernisme is een overbodige filosofische stroming.)

Het kind spijbelt niet langer (dat doel is bereikt)—het zou wel gek zijn, want moeder ziet het toch allemaal.

Maar zo leert het niet omgaan met de eigen wens om te spijbelen; het kind leert zichzelf niet overwinnen om het goede te doen. Het doet het goede bij technologisch toeval. Daar waar de technologie nog niet reikt, zal het een veel ingewikkelder strijd met het eigen geweten moeten voeren—en waarom zou het? Er is immers geen controle, dus zal het ook wel niet belangrijk zijn hier het goede te doen?

Het mag dan “wishful thinking” zijn, maar is daarom nog niet overbodig. De mens is kwetsbaar, een goed leven leiden; het leven op een goede manier leiden evenzeer. Wanneer dringt die les nu eens door?