Verlies van verwachting

De titel van het stuk in NRC over miskramen (op latere leeftijd) lijkt me zeer goedgekozen: “Verlies van verwachting”. In het artikel lezen we hoe hoogleraar klinische psychologie Jan van den Bout opmerkt dat “De ouders [..] al een emotionele band met het kind [hebben]”. Maar dat lijkt me iets heel anders.

Wat is het eigenlijk om een emotionele band met iemand te hebben? Dat wordt hier als een primitieve gebruikt: iets wat iedereen wel begrijpt en waar geen uitleg voor vereist is. Misschien is dat ook wel zo, als het tenminste gaat om echte mensen met wie je dingen doet. Maar de relatie die men met een ongeboren kind heeft is uiteraard van heel andere orde dan die men met een geboren mens, een vriend, of zus, vader of kind heeft. Een relatie met een geboren mens is een wederzijdse relatie, waarin betekenissen en handelingen worden uitgewisseld. Met een ongeboren kind wordt echter slechts een fysieke aanwezigheid gedeeld. En verder vooral: verwachtingen.
Inderdaad, daarom spreken we van “in verwachting” zijn. Waarom bij een miskraam rouwverwerking op zijn plaats is, is niet omdat er al een emotionele band is, maar omdat verwachtingen in ons leven altijd een cruciale en slecht begrepen rol spelen, en als hun referentiepunt zomaar wegvalt, dan ontstaat er een leegte in ons hoofd waar we geen woorden voor hebben.

Die leegte duidt vooral op de essentiële rol van associaties en verwachtingen. Tijd om daar meer werk van te maken.

Meer, Annemarie van der. “Verlies van verwachting”, NRC-Handelsblad, 9, 10 februari 2008, p. 18-19.